بارداری خارج رحمی چیست؟

مجموعه: دانستنيهاي جنسي






اگر تخمك لقاح يافته در هر جاي ديگري غير از داخل رحمجايگزين شود، بارداري نابجا يا خارج از رحم اتفاق مي افتد. حدود50 درصد حاملگي ها به اينصورت پايان مي يابند.

در حالت عادي بعد از اينكه تخمك بارور مي شود به حركت خود كه ازتخمدان شروع شده بود ادامه مي دهد تا از لوله به رحم برسد و بر رويديواره حفره رحمي جايگزين شود. اگر به دلايل مختلف مثلتنگي لوله هاي رحمي بر اثر چسبندگي ناشي از عفونت ياجراحي هاي شكمي اين حركت متوقف شود، تخم لقاح يافته ممكن است در محلتنگي لانه گزيني كرده و به رشد خود ادامه دهد. از آنجا كهاكثر بارداريهاي خارج رحمي در يكي از لوله هاي رحم رخ مي دهند آنرابارداري لوله اي نيز مي نامند. با احتمال بسيار كم ممكن است بارداريخارج رحمي در محلهاي ديگري نيز ديده شود. ساير مكان هاي احتماليجايگزيني عبارتند از : تخمدان، دهانه رحم و يا بخش هاي ديگرشكم، در موارد نادر همراه با يك بارداري رحمي يك تخم ديگر نيز درجايي خارج از رحم جايگزين مي شود؛ البته اين اتفاق در IVF كهتخمكها بطور مصنوعي لقاح يافته و به داخل رحم تزريق مي شوند ديده ميشود.

هيچ راهي براي جابجايي محل تخم و انتقال و كاشتن آن در رحم وجودندارد بنابراين تنها راه درمان ختم حاملگي است. اگر بارداريخارج رحمي به موقع تشخيص داده نشود و مورد درمان قرار نگيرد، بارشد سلولي و بزرگ شدن جنين احتمال پارگي لوله هاي رحميوجود دارد. اين واقعه با درد شديد و خونريزي همراه است و يك اورژانسپزشكي محسوب مي شود. متاسفانه در چنين حالتي آسيب جدي يا ازدست دادن كامل لوله رحمي اتفاق مي افتد. در اين شرايط اگردرمان سريع مقدور نباشد خونريزي شديد داخلي حتي منجر به مرگ نيزخواهد شد.


چه عواملي مي تواند خطر بارداري خارج رحمي را افزايش دهد؟
بارداري خارج رحمي در هر خانم در دوره فعاليت جنسي ممكن است رخ دهد،اما بعضي شرايط احتمال وقوع آنرا افزايش مي دهد.

در 10 سال گذشته، تعداد بارداري هاي خارج رحمي تقريبا سه برابرشده است و اگر شما شرايط زير را داشته باشيد اين احتمال بالا ميرود:

* بارداري بعد از بستن لوله ها (يك جراحي براي جلوگيري ازباردراي دائم)

* انجام هر نوع عمل جراحي در ناحيه لگن. بخصوص اگر بعداز بستن لوله هاي رحمي با انجام يك جراحي ديگر اقدام به باز كردنآنها كرده باشيد اين خطر بسيار زياد است. با اين حال بعد از جراحي هايكيست تخمدان و فيبروم، برداشتن آپانديس، يا حتي سزارين قبلي ايناحتمال بالا مي رود.

* سابقه بارداري خارج رحمي

* اگر مادر شما حين بارداري شما داروي دي اتيل استيل بستروليا DES مصرف كرده باشد.

* اگر در حين داشتن IUD باردار شده باشيد. معمولا IUD يكروش خوب جلوگيري از بارداري است و تا 99 درصد مانع از بارداري ميشود. نكته مهم اين است كه اثر جلوگيري آن در بارداري هاي داخلرحمي است. بنابراين وجود IUD باعث بارداري خارج رحمي نمي شود بلكهاگر قرار باشد بارداري خارج رحمي اتفاق بيافتد به احتمال كمترياز يك بارداري طبيعي مي تواند از آن جلوگيري كند.

* آسيب ديدگي لوله ها ناشي از ابتلا به عفونتهايي كه ميتوانند موجب التهاب و عفونت لگن يا PID شوند. بيماريهاي مقاربتيبخصوص عفونت با كلاميديا و بيماري سوزاك حتي اگر علائم واضحيبراي شما نداشته باشند ممكن است سبب درگيري لوله ها شوند.

* اگر قبلا تشخيص ناباروري براي شما داده شده و يا درمانشده ايد. از آنجا كه برخي از ناباروري ها به علت اختلال در لوله هايرحم رخ مي دهند، در اينصورت شما نسبت به افراد عادي احتمالبيشتري براي بارداري خارج رحمي داريد.

* احتمال وقوع بارداري خارج رحمي در خانمهاي مسن تر بيشتر است.برخي مطالعات نشان مي دهد كه كشيدن سيگار و استفاده مرتب از دوشواژينال نيز اين خطر را افزايش مي دهند.

با ديدن چه علائمي بايد به بارداري خارج رحمي شك كرد؟
علائم بارداري خارج رحمي معمولا در هفته هاي 6 و 7 حاملگي توسطخانمهاي باردار كشف مي شوند، اگر چه برخي نيز اين علائم راحدود هفته چهارم دارند. در گروهي نيز بارداري خارج رحمي تاقبل از اينكه سونوگرافي سه ماهه اول بارداري انجام شود تشخيصداده نمي شود.

علائم ممكن است از فردي به فرد ديگر تفاوت داشته باشد و اينبستگي به محل قرار گيري تخم نيز دارد. بهترين حالت اين استكه بارداري خارج رحمي در مراحل اوليه و با كمترين علائم تشخيص دادهشود تا از خطر پارگي لوله و خونريزي شديد جلوگيري بعملآيد. با اين حال گاهي علائمي واضحي وجود ندارد. در بارداري خارجرحمي معمولا تستهاي خانگي حاملگي مثبت نمي شوند، بنابرايناگر ظن قوي به حاملگي داريد و حتي بعد از تاخير درپريود تست شما مثبت نشده است بهتر است براي انجام بررسي بهپزشك مراجعه كنيد.

اگر هر يك از علايم زير را بخصوص در 12 هفته اول بارداري مشاهدهكرديد فورا با پزشك خود تماس بگيريد:

* درد يا گرفتگي در ناحيه شكم يا لگن. معمولا دردناگهاني، ثابت و شديد است اما ممكن است در اوائل بصورتگهگاه و متوسط باشد. ممكن است درد را فقط در يك سمت از شكماحساس كنيد و نيز مي تواند به قسمتهاي ديگر هم كشيده شود.احتمالا تهوع و استفراغ نيز به همراه دارد.

* درد بخش تحتاني شكم به هنگام لمس يا زماني كه سرفه ميكنيد يا در حين حركات روده ها و اجابت مزاج.

* خونريزي يا لكه بيني قهوه اي. ممكن است فكر كنيد كه پريودشده ايد بخصوص اگر انتظار بارداري نداشته باشيد. خونريزي ممكناست بصورت مداوم يا منقطع باشد.

* درد شانه در يك سمت بخصوص وقتي كه دراز مي كشيد بدليلپاره شدن لوله و تحريك صفاق در ناحيه اي بين سينه و شكم رخ ميدهد. اين علامت براي اقدام در جهت درخواست درمان سريع پزشكيبسيار مهم است.

* اگر لوله رحم پاره شود ممكن است ضعف، گيجي ياغش كردن بدليل از دست دادن خون و شوك نيز رخ دهد.

بارداري خارج رحمي چطور تشخيص داده مي شود؟

از آنجا كه امكان وجود بسياري از علايم فوق در يك بارداري طبيعي نيزهست، تشخيص بارداري خارج رحمي براي پزشك آسان نيست. بنابراين ازروشهاي زير در تشخيص آن كمك گرفته مي شود:

آزمايش خون و اندازه گيري مقدار HCG در خون. در يك بارداري طبيعيمقدار گنادوتروپين جفتي انساني HCGبه سرعت افزايش مي يابد واگر سطح HCG آن طور كه انتظار مي رود افزايش نيابد، به وجود نوعيبارداري غير طبيعي مشكوك مي شويم. در صورت وجود بارداري خارج رحمي،ممكن است سطح HCG افزايش يابد ولي در سونوگرافي، هيچ نشانهاي مبني بر بارداري درون رحم ديده نمي شود.

معاينه داخلي از طريق واژن. احتمالا دهانه رحم بسيار دردناك بوده وممكن است در معاينه توده اي در ناحيه لوله ها و خارج از رحم لمسشود.

سونوگرافي. سونوگرافي راه خوبي براي تشخيص بارداري خارجرحمي است. ممكن است با سونوگرافي بتوان بارداري لوله اي را درونلوله فالوپ مشاهده كرد. پزشك ممكن است بدليلپارگي لوله يا خونريزي، مقداري خون در حفره شكم ببينيد و ياتوده اي در ناحيه لوله فالوپ يا تخمدان قابل مشاهده باشد.

ممكن است حتي با نجام آزمايشات فوق تشخيص قطعي امكانپذير نباشد.گاهي در سقط نيز علائمي مشابه ديده مي شود. بنابراين ممكن استپزشك فرد را تحت نظر بگيرد يا درخواستلاپاروسكوپي نمايد. با استفاده از لاپاروسكوپي،بهتر مي توان بارداري خارج رحمي را تشخيص داد. برش هاي بسياركوچكي در ناحيه ناف و بخش تحتاني شكم ايجاد مي شود و پزشكداخل شكم و اعضاي لگني را با وسيله كوچكي به ناملاپاروسكوپ مشاهده مي كند. با اين روش مي توان محل بارداريخارج رحمي را پيدا نمود.


بارداري خارج رحمي چطور درمان مي شود؟

روش درمان به زمان تشخيص و اينكه تشخيص چقدر قطعي باشد وهمچنين به اندازه جنين و تكنيكهاي در دسترس بستگي دارد وهدف پزشك خارج كردن جنين و حفظ توانايي باروري است.

اگر بارداري به وضوح در خارج از رحم بوده و اندازه جنين هنوزكوچك باشد شايد بتوان از درمان دارويي استفاده كرد. درمان غيرجراحي يك بارداري خارج رحمي بدون پارگي، استفاده از نوعيداروي ضد سرطان به نام متوتركسات است كه به صورت تزريق داخل وريدي دربيمارستان يا درمانگاه بيماران سرپايي، تجويز مي شود.متوتركسات تركيبي است كه باعث مسموم شدن سلول ها و خاتمه بارداري ميشود. در صورتي كه سطح HCG پس از اين روش درماني كاهش يابد، نشانهبه پايان رسيدن بارداري است و پس از آن علايم نيز بهبود مييابندبا اين حال ممكن است بعد از استفاده از دارو نيز نهايتا نياز بهجراحي وجود داشته باشد.

اگر وضعيت مادر خوب بوده و جنين نيز هنوز خيلي بزرگ نشدهباشد كه آسيب به لوله هاي رحمي وارد كرده باشد مي توان از جراحيلاپاروسكوپي نيز براي خارج كردن آن استفاده كرد. همانطور كهدر بالا توضيح داده شد با استفاده از يك دوربين بسيار كوچك داخللگن مشاهده شده و جراحي نيز با لوازم بسيار ريز و دقيق انجام ميشود. اين عمل با بي حسي موضعي انجام مي شود و نقاهت آن كمتر از يكهفته خواهد بود. البته نياز به تجهيزات و پزشك متخصص كاملاورزيده در استفاده از اين روش دارد.

در صورتي كه افزايش سن بارداري و سايز جنين منجر به آسيب جدي در ناحيهشده و يا خونريزي شروع شده باشد بهترين روش جراحي با بيهوشي و بازكردن شكم است تا جنين و كليه نسوج آسيب ديده خارج شود. ممكن است درشرايطي بتوان لوله رحم را ترميم كرد اما گاهي لازم است كل يكلوله خارج شود و اين مساله روي توانايي باروري در آيندهتاثيرگذار خواهد بود. دوره نقاهت در جراحي شكمي حدود 6 هفتهخواهد بود.

بنابراين بهتر است سعي شود كه پيش از پارگي و تخريبلوله، بارداري لوله اي تشخيص داده شود. با تشخيص زود هنگام ميتوان مانع از بروز خونريزي داخلي بدليل پارگي و خونريزيلوله و احتمالا از دست دادن لوله رحمي شد. اغلب بارداري هاي خارج رحميحدود هفته هاي 6 تا 8 بارداري شناسايي مي شوند. كليد تشخيص زودهنگام، توجه به علائم و رابطه مناسب بين شما و پزشك و بحثدر مورد وجود هر نوع علامت و شدت آن است.


آيا بعد از يك بارداري خارج رحمي مي توان يك بارداري طبيعي و سالم راتجربه كرد؟

بله. هر چه زودتر بارداري خارج رحمي تشخيص داده و درمان شودصدمات كمتري به لوله هاي رحم وارد شده و شانس يك حاملگي عادي رادر آينده افزايش مي دهد. حتي اگر خانمي يكي از لوله هايش را ازدست بدهد باز هم مي تواند مادامي كه يك لوله رحم سالم دارد بطور عاديباردار شود. با اين حال در آينده به محض آگاهي از بارداري بايدبه پزشك خود اطلاع دهد تا سونوگرافي زودهنگام و بررسيهاي لازم انجام شود.

جاي اميدواري است كه اگر تحت شرايطي خانمي هر دو لوله رحم خود رااز دست بدهد، مي تواند از روشهاي درمان ناباروري مانند IVF براي قراردادن تخمك لقاح يافته در محل مناسب استفاده كند و دوران بارداري رابگذراند.


احتمال وقوع يك بارداري خارج رحمي ديگر چقدر است؟

بطور كلي اين احتمال حدود 10 تا 15 درصد است، بسته به اينكه علت اولينبارداري خارج رحمي چه بوده و از چه روش درماني استفاده شدهاست. در واقع اگر دليل اوليه شما عفونت و انسداد لوله اي باشدممكن است همان تاثير را بر لوله رحم ديگر شما گذاشته باشد ودر اين حالت ممكن است احتمال وقوع مجدد آن به 85 تا 90 درصد نيزبرسد.پ


با غم از دست دادن و سوگ ناشي از اين حادثه چه بايدكرد؟

اين تجربه ممكن است براي شما خيلي ناراحت كننده باشد، به هر حال شمايك بارداري را از دست داده ايد و اين برايتان سخت است كه بخواهيددوباره حامله شويد. بعلاوه ممكن است تحت يك عمل جراحي قرار گرفتهباشيد و در دوران نقاهت آن بسر مي بريد و تغيرات هورموني سريع نيزممكن است حالت كلافگي و افسردگي در شما ايجاد كرده باشد.بنابراين بهتر است قبل از اينكه بخواهيد دوباره باردار شويد فرصت كافيبه خود بدهيد تا از نظر جسمي و بخصوص از نظر عاطفي به وضعيت مطلوبيبرسيد. بسياري از متخصصين توصيه مي كنند كه حداقل 3 ماه صبر كنيد تابدن شما شرايط سلامتي را بدست آورده باشد. (به ياد داشته باشيد كهريسك بارداري خارج رحمي مجدد حتي بعد از اين 3 ماه كاهش نمي يابد و بهعواملي بستگي دارد كه قبلا به آن اشاره شد.) به هر حال ممكن استشما براي بارداري بعدي بسيار مشتاق باشيد و يا برعكس وحشت زده و محتاطشويد.

در عين حال همسر شما نيز ممكن است غمگين باشد و احساسدرماندگي كند و در اين شرايط نداند كه چطور بايد عواطف خودرا بيان كرده و از شما نيز حمايت كند. اين واقعه ممكن است زندگيمشترك شما را تحت فشار قرار دهد و از سوي ديگر ممكن است بتوانيداز اين فرصت براي نزديكتر شدن به هم استفاده كنيد؛ بيشتر در مورداحساسات و نگرانيهايتان و آنچه فكر مي كنيد با يكديگرصحبت كنيد. خيلي خوب است اگر به يك مشاور روانشناسي ياروانپزشك براي كمك در تسريع بهبودي از اين سوگ مراجعهكنيد.

0