قرص‌ ضدبارداری خوب کدام است؟!

قرص ضدبارداري خوب کدام است؟!




قرصهاي ضدبارداري گاه مانند شمشيرهاي دو لبه عمل ميکنند و مصرفنادرست آنها ميتواند با افزايش خطر سرطان سينه، اضافه وزن، سقط جنينبعد از قطع قرص و ... همراه باشد.
از طرف ديگر بسته بودن فضاي جامعه باعث شده بسياري از خانمهابدون مراجعه به متخصص زنان به انتخاب خود اين داروها را از داروخانهتهيه و مصرف کنند که کاري عقلاني نيست، پس اين مطلب را بادقتبخوانيد.

قرصهاي جديد اثر مردانهزايي ندارند
قرصهاي ضدبارداري از 2 بخش هورموني کاملا متفاوت تشکيل شدهاند.ماده موثر آنها اتينيل استراديول است و قسمت دوم آنها ازپروژسترون تشکيل شده است. از آنجايي که بخش اتينيل استراديولمعمولا در همه قرصها ثابت است، قرصها برحسب اينکه حاوي چه مقداراز اين ماده باشند به قرصهايي با دوز بالا يا پايين تقسيمبنديميشوند. قسمت پروژستروني قرصها هم قابل تغيير است و انواع مختلفيدارد. برخي از آنها اثر ضد هورمون مردانه و برخي ديگر اثرمردانهزايي دارند. اکثر قرصهاي ضدبارداري که در گذشته استفادهميشد داراي اثر مردانهزايي بودند به جز چند قرصي که اخيرا واردبازار شدهاند ازجمله ياسمين، ياز، ديان و مارولون. مکانيسم اثر بيشترقرصهاي ضدبارداري از طريق توقف تخمک گذاري است اما بخشپروژستروني قرص نيز باعث کاهش ضخامت لايه داخلي آندومتر ميشود.اين حالت باعث ميشود اگر هم تخمکگذاري انجام شد جنين بهراحتي داخل رحم ننشيند. علاوه براين، کاهش ضخامت لايه داخلي رحم باعثمرتب شدن عادت ماهانه و کاهش خونريزي ماهانه ميشود.


آنهايي که نبايد قرص بخورند
مصرف قرصهاي ضد بارداري به مدت کوتاه براي مثال 3 تا 6 ماه معمولامشکلي ايجاد نميکند. بهتر است هميشه از قرصهايي با دوز پايين ازجمله ياسمين، ياز، مارولون، ديان 35 يا نوع ايراني آنها مانندسيپروترون کامپاند يا LD استفاده شود. اگر اينداروها در فرد جواب داد ديگر نيازي به استفاده از قرصهايقوي مثل HD وجود ندارد. قبل از تجويز قرص بايد سابقه خانوادگيفرد پرسيده شود که نبايد ديابت و فشار خون داشته باشد،وزنش خيلي بالا نباشد، بهتر است سيگار نکشد و سابقه بيماري فلبيتيا لخته شدن خون هم نداشته باشد زيرا اين قرصها ميتوانند باعث افزايشلخته يا ترمبوز در بدن شود به خصوص در افراد مبتلا به فلبيت ميتوانندمنجر به سکته مغزي، سکته قلبي يا ترومبوز در پاها شوند.همچنين فردي که قرص ضدبارداري ميخورد و براي مثال دست ياپايش ميشکند و مجبور ميشود مدتي بيحرکت باشد بيشتر در خطرترومبوز قرار دارد تا فردي که قرص مصرف نميکند. علاوه براين کساني کهميخواهند عمل جراحي شوند حتما بايد از يك ماه قبل مصرف قرص را قطعکنند چون ممکن است احتمال ترومبوز بعد از جراحي در عروق شان زيادشود.


از روز دوم قاعدگي بخوريد نه روز پنجم!
هورمونهاي کنترلکننده تخمکگذاري (FSH و LH) توسط هيپوفيزترشح ميشوند. قرصهاي ضدبارداري با بالا بردن سطح هورمونهاي زنانه باعثميشوند بدن تشخيص دهد چون به اندازه کافي هورمون زنانه وجود داردپس نيازي به ترشح 2 هورمون اصلي FSH و LH نيست بنابراين سطح آنهابسيار کاهش پيدا ميکند و تخمک گذاري متوقف ميشود. براي توقفتخمک گذاري تاکيد ميشود قرصهايي که جديدا در بازار هستند از جملهياسمين، ياز و مارولون حتما از روز دوم عادت ماهانه ميل شوند چوناين داروها يک مقدار ضعيفتر هستند و شروع مصرف از روز پنجم شايديک مقدار دير باشد. متاسفانه ديده شده که حتي داروخانهها به عادت قديمميگويند از روز پنجم قرص ميل شود درنتيجه بعضي بارداريها باوجود مصرف قرص اتفاق ميافتد که ميتواند خطرناک هم باشد. قرصهااگر از روز پنجم خورده شوند بايد درماه اول از يک وسيلهپيشگيري ديگر هم استفاده کرد اما اگر از روز دومخورده شوند از فرداي آن روز قرص تاثيرگذار خواهد بود. اگرهم شک و ترديد داريد ميتوانيد در ماه اول از يک روش جلوگيريديگر هم استفاده کنيد. لازم به ذکر است که مصرف هيچ قرصيبعد از روز هفتم عادت ماهانه ديگر تاثيرگذار نخواهدبود.


قرصهايي براي زمان شيردهي
در زمان شيردهي بايد از قرصهاي ضدبارداري متفاوتي استفاده كرد. اينقرصها ميني پيل نام دارند و فقط حاوي پروژسترون هستند وبايد هر روز سر ساعت ميل شوند زيرا سطح هورمونشان بسيار پاييناست تا در شيردهي اختلالي ايجاد نکنند. مکانيسم اثر آنها فقط با نازککردن لايه داخلي رحم و ممانعت از لانه گزيني است بنابراين خيلينميتوانند جلوي تخمکگذاري را بگيرند و فقط در 6 ماهي کهخانم به طور کامل شير ميدهد موثر هستند. يعني اگر کسي شيرخشک بهکودکش بدهد تاثير آن بسيار کمتر ميشود و بهتر است از روش ديگريهمزمان استفاده کند. ساير قرصهاي ضدبارداري نيز بهتر است هر روز سرساعت خورده شوند اما يک مقدار جاي مانور هم دارند. براي مثال اگرفرد هر شب سر ساعت 9 قرص ميخورد و يک شب آن را فراموش کند و فردا صبحيادش بيفتد ميتواند قرص فراموش شده را ميل کند و شب سر ساعت 9 طبقروال عادي به مصرف قرص ادامه دهد. اما اگر بيشتر از 2 روز فراموشکند ديگر فايدهاي ندارد و بايد آن ماه همزمان از يک روشجلوگيري ديگر نيز استفاده کند.


بعد از 3 ماه آزمايش چربي و قند خون بدهيد
اين داروها گاهي اوقات سردردهاي ميگرني را تشديد ميکنند ياحتي به وجود ميآورند زيرا پروژسترون باعث احتباس آب در بدنميشود. استروژن موجود در قرص نيز گاهي اوقات باعث بزرگتر ودردناک شدن سينهها ميشود. اگر بيمار ميخواهد قرص را طولاني مدتمصرف کند حتما بايد 3 ماه بعد از شروع مصرف، سطح چربيهاي بدنش ازجمله کلسترول و تريگليسيريد و همچنين قند خونش رااندازهگيري کند زيرا اين قرصها در تعداد کمي از افراد ميتواندباعث افزايش چربيها و قند خون شوند که اگر اين مشکلاتبا رژيم غذايي همزمان، اصلاح نشوند بايد مصرف قرص قطعشود.


فقط براي موارد اورژانسي!
قرصهاي اورژانسي يا «Morning-After Pills»در گذشته بيشتر از نوعHD بودند، درحال حاضر قرصهاي پروژستروني به نام لونژيل موجودهستند که فقط پروژسترون دارند. طريقه مصرفشان هم به اين صورت استکه يك عدد بعد از رابطه جنسي و يك عدد 12 ساعت بعد خورده ميشود. اينداروها فقط در 72 ساعت اول بعد از مقاربت قابل استفاده هستند وهرچه زودتر مصرف شوند تاثيرگذاريشان هم بيشتر است. مصرف اينقرصها بايد محدود باشد چون درصد موفقيتشان در حد 85 درصد است واصلا جلوي تخمک گذاري را نميگيرند بلکه سطح هورمون را بالاميبرند و بعد سطح هورمون دوباره پايين آمده و يک قاعدگياتفاق ميافتد، درنتيجه بارداري رخ نميدهد. بهتر است خانمهايي که رابطهدارند اين قرص را در منزل داشته باشند تا اگر کاندوم پارهشد يا خوردن قرص ضدبارداري فراموش شد بتوانند از آن استفاده کنند.


خطر سقط جنين
برخي افرادي که براي مدت طولاني از قرصهاي ضدبارداري استفاده ميکنندبعد از قطع قرص دچار عادت ماهانه نشدن يا آمنوره بعد از قطع قرصميشوند زيرا يکي از مکانيسمهاي اثر قرصها بالا بردن هورمون شير ياپرولاکتين است. قاعدگيها معمولا بايد چند ماه بعد ازقطع قرص برگردند و اگر برنگردند يعني تخمکگذاريانجام نميشود و شانس بارداري کم ميشود. در اين صورت فرد بايد حتما ازلحاظ هورموني بررسي شود. اما اگر قرص براي مدت کوتاه استفاده شودمعمولا اين حالت رخ نميدهد. مصرف طولانيمدت باعث ميشود ضخامت آندومترآنقدر نازک شود که گاهي اگر بارداري هم اتفاق بيفتد منجر بهسقط ميشود.


بالاي 40 سال با احتياط
معمولا بدن همه افراد به قرصها يکسان جواب نميدهد. ممکن است يک نفربيشتر با ياز سازگاري داشته باشد و فردي ديگر با ياسمين ياديان و ... بنابراين بايد قرصها را امتحان کرد. در هر صورت بهتر استدر مرحله اول از داروهاي جديد مثل ياز، ياسمين، ديان، مارولون و ...استفاده كرد و بعد اگر مشکلي بود نوع قرص را عوض کرد. لازم بهذکر است که سيگاريهاي بالاي 35سال بهتر است اصلا از قرصهاي ضدبارداري استفاده نکنند. همچنين در افراد بالاي 40سال بايد خيليبا احتياط تجويز شوند.


بيشتر از 4 سال مصرف نکنيد!
استفاده از اين قرصها به مدت طولاني و بدون توقف اصلا توصيه نميشود.همانطور که ذکر شد اين قرصها حاوي هورمون اتينيل استراديول هستند. درواقع گروه اتينيلي که به اين استرديول اضافه شده است باعثميشود هورمون به مدت طولاني در بدن باقي بماند، يعنياگر قرصي امروز قطع شود چند ماه طول ميکشد تا کل دارو ازبدن خارج شود و از آنجايي که اين هورمون ميتواند تحريککننده سرطانسينه باشد توصيه ميشود قرص با فواصل 3 ماهه استفاده و يك ماه توقف يا6 ماهه استفاده و 2 ماه توقف مصرف شود. درکل استفاده از قرص بيشتر از4 سال به خصوص به طور ممتد خيلي توصيه نميشود.

مجله سيب سبز

0